Chăm sóc mai vàng trong một năm không phải là việc đơn giản, vì nó liên quan đến nhiều vấn đề như nhu cầu dinh dưỡng, bệnh, sâu, nấm… của cây mai trong từng giai đoạn, tình trạng sức khỏe, độ tuổi…, nếu các bạn bón phân, phun thuốc không đúng cách thì chất lượng và hiệu quả của phân, thuốc đối với cây mai sẽ không tăng lên, mà có thể còn làm cho cây kém phát triển, dễ bị nhiễm bệnh hoặc có thể gây chết cây.
Sau đây, chúng tôi sẽ tôi sẽ cung cấp cho bạn một số yếu tố căn bản về cách chăm sóc mai vàng trong năm. Từ những kiến thức cơ bản đó các bạn có thể áp dụng vào tuỳ vùng miền, tình trạng cây mai mà chăm sóc cũng như phân bón cho cây hợp lý.
Quy trình chăm sóc cây mai cơ bản
Chúng tôi xin chia sẻ quy trình chăm sóc mai vàng cho cả năm để các bạn tham khảo và tự điều chỉnh để có chế độ chăm sóc mai vàng hợp lý. Cụ thể, việc chăm sóc mai từng tháng được thực hiện như sau:
Chăm sóc mai từ tháng giêng và tháng hai (giai đoạn hồi sức)
Mai vàng nếu được trưng trong nhà nhiều ngày sẽ dẫn đến việc bị thiếu ánh sáng, lá sẽ có màu xanh lợt. Ngoài ra, nếu quên không tưới nước cho cây mai vàng mà lại đổ bia, nước ngọt vào gốc. Vì vậy làm cho cây bị mất sức nhiều nhất là sau giai đoạn trổ hoa, nên việc đầu tiên cần phải làm là:
- Đưa chậu mai ra ngoài sân, đặt nơi có bóng mát và thoáng (không nên để cây dưới nắng sẽ bị cháy lá).
- Nếu sau những ngày tết hoa vẫn chưa tàn hết hoặc còn sót một số nụ chưa nở thì nên dùng kéo cắt bỏ hết các hoa trên cây, kể cả hoa đã nở và hoa chưa nở để nhựa tập trung nuôi cây thay vì nuôi đài hoa để tạo hạt. Vậy nên cần phải bón phân cho cây mai.
- Pha phân Urê thật loãng tưới trên cây mai từ ngọn xuống đất cho ướt cả cây, hoặc sử dùng thuốc kích thích chồi, lá. Nên thực hiện vào buổi chiều trời mát. Mỗi tuần nên tưới một lần. Ở giai đoạn này các bạn vẫn chưa vội xả tàn.
- Từ rằm tháng giêng trở đi nếu cây mai sung sức trở lại thì có thể xả bớt 1/3 tàn, nhất là cành bị nấm, sâu bệnh thì cần phải cắt hết. Các bạn không nên cắt một lúc hết lá trên cây làm cho sự hô hấp và quang hợp bị gián đoạn cây lại bị mất sức. Đối với các cành phía trên thường non hơn các cành bên dưới lại nhận được ánh sáng nhiều hơn nên cành phía trên sẽ phát triển tốt hơn cành bên dưới, vì thế khi tỉa cành thì những cành bên dưới không nên cắt ngắn quá, vì các cành bên dưới chưa phát triển thì đã bị cành phía trên che hết. Nguyên tắc của việc tỉa cành mai là “dưới dài – trên ngắn”. Nếu muốn tỉa thêm cành thì có thể ngắm nghía thêm rồi thực hiện luôn trong tháng giêng.
- Trong đầu tháng hai nếu cây được trồng trong chậu có rễ ra bít hết thì phải thay đất mới, nếu mai trồng bằng hỗn hợp xơ dừa, tro trấu thì có thể đưa cây mai ra khỏi chậu, dùng dao bén gọt bớt các rễ mai già xung quanh chậu, sau đó đưa cây vào lại chậu và bổ sung thêm chất trồng đã chuẩn bị sẵn. Nếu cây mai trồng bằng đất thịt thì nên dùng bay nhỏ moi xung quanh chậu sâu xuống phía dưới chậu, cắt bớt rễ già quanh chậu bỏ bớt đất và rễ đi, đưa đất thịt (trộn thêm ít xơ dừa) vào thay phần đất đã cũ. Các bạn không nên bón phân lúc này vì rễ bị chặt mất nên việc hấp thụ sẽ kém, chất dinh dưỡng sẽ theo nước tưới ra ngoài. Nếu muốn bổ sung thêm phân ít nhất phải nửa tháng nữa mới được thực hiện lại. Trường hợp cây vẫn chưa cần phải thay đất, thì có thể bón phân.
Ở giai đoạn này miền Nam sẽ có nắng nhiều nên phải chú ý tới việc tưới nước ít nhất mỗi ngày 2 lần cho chậu mai được trồng bằng chất trồng và một lần cho chậu mai được trồng bằng đất thịt.
Cần phải quan sát trên mặt chậu nếu thấy đất khô thì mới tưới và chú ý đây là giai đoạn bọ trĩ dễ phát triển nên các bạn cần phải phun thuốc ngừa hoặc thường xuyên quan sát hằng ngày nếu thấy bọ trĩ tấn công thì cần phải phun thuốc ngay lập tức.
Giai đoạn tháng ba và tháng tư (giai đoạn ổn định)
Ở miền Nam sẽ có thường xuất hiện những cơn mưa vào cuối tháng ba (âl), từ sau những cơn mưa đầu mùa, cây sẽ bắt đầu phát triển mạnh. Để cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho mai phát triển thì từ đầu tháng ba các bạn phải nên bón phân nhất là phân hữu cơ như bánh dầu, Dynamix Lifter, phân chuồng để có đủ thời gian cho phân giải phóng chất đạm cung cấp cho cây.
Nếu bón phân vô cơ thì chậm hơn khoảng sau 20 tháng 3 cũng được. Khi những cơn mưa đầu mùa đến kèm theo nhiều sấm sét ( sấm sét có tác dụng tổng hợp chất đạm cho đất) thì sẽ làm cây sẽ bung tược nhanh, rễ non phát triển mạnh. Cây mai sẽ cần lượng dinh dưỡng lớn, nếu có đủ chất thì chồi non sẽ vượt nhanh làm nền cho nụ phát triển trong những tháng tiếp theo.
Giai đoạn này nấm hồng rất dễ phát triển, các bạn phải cắt tỉa bớt các cành mai có dấu hiệu bệnh, tạo độ thông thoáng cho cây mai. Nên kết hợp phun thuốc ngừa hoặc trị bệnh cho cây.
Giai đoạn tháng năm và tháng sáu (giai đoạn tích luỹ )
Đây là giai đoạn cây mai vàng tích luỹ chất dinh dưỡng nên sẽ phát triển mạnh. Tược non sẽ phát triển mạnh. Ngoài ra, cần phải uốn nắn để tạo dáng cho cây mai hoặc bấm đọt để tạo tán theo ý muốn.
Đây là giai đoạn tạo dáng tốt nhất cho cây mai. Không nên để cành ra dài vì như thế cây sẽ bị mất sức, cành nào các bạn cảm thấy không muốn phát triển thì nên bấm đọt ngay để chất dinh dưỡng tập trung nuôi chồi khác. Nếu không vào năm nhuận thì trong tháng 6 có thể tạo dáng lần cuối (năm nhuần có thể tạo dáng trong tháng 7).
Để chồi nách thành nụ hoa thì cần phải cắt giảm hẳn phân đạm (nên dùng một lượng nhỏ để giữ cân đối dinh dưỡng cho cây), tốt nhất các bạn không nên sử dụng thêm phân vô cơ. Để hình thành nụ mai tốt thì cần tăng lượng lân lên bằng việc bón phân hữu cơ (nếu dùng phân Dynamix lifter thì càng tốt) và trộn chung với phân lân vi sinh, nếu cây mai được trồng trong chậu thì không nên sử dụng nhiều quá và phía trên phân vi sinh phải có thêm một lớp đất mỏng để phân lân vi sinh phát huy tác dụng (trường hợp cây được trồng ngoài đất thì sử dụng liều lượng cao hơn).
Đây là giai đoạn mưa tăng dần về lượng, nên phải thường xuyên kiểm tra nấm bệnh cho cây. Các bạn phải phun thuốc ngừa nấm bệnh để phòng các bệnh như cháy lá, rỉ sắt, thán thư, nấm hồng… bọ trĩ cũng sẽ xuất hiện ở giai đoạn này nên cần để ý để phòng trị chúng. Một số nụ hoa sẽ được hình thành từ tháng 6 âl. Nếu cây mai vàng phát triển không cứng cáp thì cần bổ sung thêm phân kali.
Giai đoạn tháng bảy và tháng tám (giai đoạn phát triển nụ hoa)
Giai đoạn này cây sẽ phát triển nụ hoa và sẽ xuất hiện trời mưa dầm nên lúc nào thân cây và lá cũng bị ướt nên nấm mốc, rêu sẽ dễ phát triển, đất trong chậu cũng sẽ ẩm ướt. Ở giai đoạn này cần phải thường xuyên kiểm tra xem chậu mai có bị đọng nước không? Nếu trong chậu thoát nước chậm hoặc ứ đọng nước, thì các bạn cần phải kiểm tra và thông lỗ thoát nước cho chậu ngày lập tức. Cố gắng giữ cho bộ lá cho cây để việc quang hợp được thuận lợi, nụ có thể phát triển hoàn chỉnh nhất. Nếu để sâu rầy hoặc nấm lá phá hoại mất đị một phần lá bị rụng đi và cây có thể trổ hoa khi trời giảm mưa.
Lưu ý từ tháng 7 trở đi (cao điểm tháng 8) nhện đỏ sẽ bắt đầu phát triển gây khó khăn cho việc quang hợp của cây. Từ rằm tháng 7 trở đi việc bấm đọt, tỉa cành phải dừng hẳn lại. Thường xuyên kiểm tra vườn nếu thấy sâu bệnh thì phải lập tức phun thuốc phòng trị bệnh. Nếu không cần thiết thì không nên thay chậu trong những tháng mưa dầm. Nên kiểm tra chậu mai thường xuyên xem có bị bít lỗ làm nước đọng hay không nếu nước thoát thì cần phải thông ngay lỗ thoát nước, nếu để nước đọng lâu một phần lông hút sẽ bị hư ngăn cản việc hấp dinh dưỡng của cây mai.
Giai đoạn tháng chín và tháng mười (giai đoạn hình thành)
Thời gian này vẫn còn mưa dầm vào đầu tháng 9 sau đó sẽ giảm dần đến cuối tháng 10 thì giảm hẳn, nụ mai vàng đã hình thành và sẵn sàng bung khi đủ điều kiện, vì vậy cần phải biết điều chỉnh bộ lá mai. Nếu để cây ít lá quá thì có khả năng sẽ nở khi mưa giảm. Còn trường hợp để nhiều lá quá thì nụ hoa sẽ không thể phát triển và có lúc mai sẽ lại bung cành non nữa. Vậy nên, việc điều chỉnh bộ lá mai rất cần thiết. Theo nguyên tắc chung là không sử dụng phân có hàm lượng đạm quá cao ở giai đoạn này nhưng nếu bộ lá quá ít lại già quá thì cần sử dụng thêm phân bón lá loại 20-20 -10 phun để tạo thêm lá non kìm chế lại sự phát triển nụ thành hoa mai.
Nếu cây mai vàng còn bộ lá xanh rợp thì phải biết xiết nước để một ít lá và rụng đi giảm bớt bộ lá để nhựa nuôi chồi hoa được tốt hơn. Trường hợp mưa giảm, trời nắng nhiều thì phải tưới cho cây mai ít nhất mỗi ngày một lần.
Giai đoạn tháng mười một và tháng mười hai (giai đoạn hoàn chỉnh)
Đây là giai đoạn quyết định đến chất lượng hoa tết. Lúc này nụ đã sẵn sàng bung nụ khi có điều kiện nhưng để nụ hoa trổ đạt được chất lượng như: hoa mai lâu tàn, màu tươi, lượng hoa mỗi nụ nhiều hơn và hoa thơm thì cần phải gia công thêm nữa vì thế việc bón thúc rất cần thiết.
Giai đoạn chăm sóc mai vào tháng mười một
Từ cuối tháng mười hoặc đầu tháng mười một các bạn cần phải bón thúc cho cây mai vàng. Việc bón thúc nên dùng phân vô cơ mới có tác dụng tốt nhất. Để làm tăng chất lượng hoa mai có thể bón cho mai phân lân và kali. Có nhiều gia đình còn dùng phân bón lá loại thúc ra hoa để phun xịt, có thể phun từ 2 đến 3 lần, mỗi lần cách nhau khoảng 7 ngày.
Giai đoạn chăm sóc mai vào tháng mười hai
Đầu tháng 12 thì có thể bón thêm một ít phân Úc để giúp cây sau khi trỗ không bị mất sức nhiều và hoa ít rụng hơn. Cuối cùng, cần phải canh để lảy lá sẽ dựa vào diễn biến của thời tiết, độ lớn nhỏ của chồi nụ, dưạ vào tán lá của cây…
Sau khi lảy lá xong thì không cần phải tưới nhiều nhưng không được để mai bị khô gốc. Hằng ngày, các bạn phải quan sát diễn biến của cây nhất là sự phát triển của nụ để điều chỉnh nước tưới phù hợp hoặc sử dụng các biện pháp để điều chỉnh cho nụ bung vỏ lụa vào đúng này tết.
Tóm lại, việc chăm sóc mai vàng không hề đơn giản. Mong rằng với những chia sẽ về cách chăm sóc cây mai vàng theo từng tháng của chúng tôi phía trên sẽ giúp bạn có thêm kinh nghiệm trồng, chăm sóc cây mai để cây ra hoa đẹp đúng dịp tết.
Xem thêm: Những loại sâu bệnh hại phổ biến trên cây hoa mai vàng